Nội dung và phân tích án lệ số 30/2020/AL

Khái quát nội dung của án lệ: 

- Tình huống án lệ:

Sau khi gây ra tai nạn giao thông cho bị hại, bị cáo dừng xe xuống kiểm tra thấy bị hại nằm dưới gầm xe ô tô, không xác định được bị hại còn sống hay đã chết, bị cáo tiếp tục điều khiển xe chèn lên người bị hại. Hậu quả là bị hại chết.

- Giải pháp pháp lý:

Trường hợp này, bị cáo phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội "giết người"

Nội dung án lệ

Hội đồng xét xử phúc thẩm thấy: Trong khi đang điều khiển xe ô tô phát hiện có việc va chạm, xảy ra tai nạn giao thông thì Q đã dừng xe lại để xuống kiểm tra, khi Q nhìn thấy có một nạn nhân (sau này biết đó là em Hoàng Đức P) đang nằm ở phía trước hàng bánh phía sau xe ô tô về phía bên phải thì Q đã lên xe, điều khiển cho xe ô tô đi thẳng, nên hàng bánh sau xe ô too của Q đã đè lên đầu, làm em P chết ngay tại chỗ.

Căn cứ vào các tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án, như lời khai của người làm chứng gồm: bà Dương Thị H, anh Nguyễn Xuân H, chị Phạm Thị T, anh Hoàng Khánh C,; cũng như Sơ đồ hiện trường, Biên bản khám nghiệm tử thi, kết luận giám định pháp y và đặc biệt là căn cứ vào chính lời khai của bị cáo Q ở giai đoạn ban đầu điều tra vụ án thì thấy: Trong quá trình điều tra vụ án của cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Kỳ Anh, cũng như tại phiên toà của toà án nhân dân huyện Kỳ Anh và tại phiên toà sơ thẩm của Toà án nhân dân tỉnh Hà Tĩnh thì bị cáo đã khai:" Khi xuống kiểm tra thì tôi không chắc chắc nạn nhân đang nằm dưới gầm xe ô tô là còn sống hay đã chết, vì thực tế lúc đó tôi cũng chưa có căn cứ để xác định được nạn nhân đã chết, hay còn sống" (Bút lục 75); bị cáo Q còn khai là mặc dù lúc đó bị cáo nhận thức được cho xe tiến lên, hay lùi lại thì cũng đều là rất nguy hiểm, vì nếu lùi xe thì thế nào bánh trước cũng sẽ tiếp tục đè lên người nạn nhân (Bút lục 64,65,69).

Lời khai của bị cáo Phan Đình Q còn thể hiện: Khi xuống kiểm tra tôi thấy nạn nhân nằm sát về phía trước của hàng bánh sau xe ô tô, bánh xe ô tô chưa đè hẳn lên đầu người đó, bị cáo mới chỉ nhìn thấy nạn nhân đó nằm bất đồng về phía trước bánh xe ô tô ở hàng bánh sau phía bên phải  (Bút lục số 61,68,85,354,356). Ngoài ra, bị cáo Q còn có nhiều lời khai khác: Mặc dù bị cáo nhận thức được lúc đó cho xe ô tô lùi lại, hay tiến lên thì cũng đều đè qua người nạn nhân và tôi nhận thức được như vậy, nhưng tôi vẫn chấp nhận cứ cho xe đè qua người nạn nhân (bút lục 58,61,64,65,69). 

Như vậy, mặc dù bị cáo Q kháng cáo cho rằng: Hành vi phạm tội của bị cáo không phạm tội "giết người" nhưng Hội đồng xét xử phúc thẩm có đủ cưng cứ để khẳng định: Bị cáo Q đã có hành vi phạm tội "Giết người" như quyết định của Toà án cấp sơ thẩm Toà án nhân dân tỉnh Hà Tĩnh là hoàn toàn có căn cứ pháp luật. Việc bị cáo Q luôn thay đổi lời khai và không nhận đã phạm tội " Giết người" là chỉ để trốn tránh trách nhiệm hình sự trước pháp luật về tội nặng hơn tội " vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ" mà thôi; do đó, Toà án cấp phúc thẩm không có căn cứ pháp luật để chấp nhận nội dung kháng cáo của bị cáo, mà cần phải giữ nguyên tội danh "giết người" đối với bị cáo như quyết định của Toà án nhân dân cấp sơ thẩm. Toà án cấp phúc thẩm khẳng định: bị cáo Q không bị kết án sai tội danh như nội dung đơn kháng cáo của bị cáo và lời khai của bị cáo tại phiên toà, cũng như bào chữa của luật sư cho bị cáo tại phiên toà sơ thẩm và phúc thẩm."

Phân tích án lệ

- Hiện nay có rất nhiều vụ án tai nạn mà hầu hết tài xế xe sau khi vô ý gây ra tai nạn giao thông thì tiếp tục cố ý điều khiển phương tiện đi lên hoặc lùi lại để chèn lên người bị hại dẫn đến bị hại chết nhằm tránh khoản chi phí nuôi dưỡng người bị hại đến suốt đời hoặc người thân của người bị hại.

"Điều 593. Thời hạn hưởng bồi thường thiệt hại do tính mạng, sức khỏe bị xâm phạm

1. Trường hợp người bị thiệt hại mất hoàn toàn khả năng lao động thì người bị thiệt hại được hưởng bồi thường từ thời điểm mất hoàn toàn khả năng lao động cho đến khi chết, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

2. Trường hợp người bị thiệt hại chết thì những người mà người này có nghĩa vụ cấp dưỡng khi còn sống được hưởng tiền cấp dưỡng từ thời điểm người có tính mạng bị xâm phạm chết trong thời hạn sau đây:

a) Người chưa thành niên hoặc người đã thành thai là con của người chết và còn sống sau khi sinh ra được hưởng tiền cấp dưỡng cho đến khi đủ mười tám tuổi, trừ trường hợp người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi đã tham gia lao động và có thu nhập đủ nuôi sống bản thân;

b) Người thành niên nhưng không có khả năng lao động được hưởng tiền cấp dưỡng cho đến khi chết.

3. Đối với con đã thành thai của người chết, tiền cấp dưỡng được tính từ thời điểm người này sinh ra và còn sống"

Thêm vào đó, nhiều tài xế thấy được lỗ hổng của quy định pháp luật, họ cho rằng nếu bị hại chết sẽ chỉ chịu một khoản chi phí khoản 100tr đồng và hình phạt tường đối. 

"Điều 260. Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ. 

1 Người nào tham gia giao thông đường bộ mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 30.000.0000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

a) Làm chết người;....."

- Dựa trên nhận định của bản án và nội dung án lệ thì ta có thể thấy rằng: Người tham gia giao thông gây tai nạn, sau khi kiểm tra, không xác định được bị hại còn sống hay đã chết, nhưng có ý thức tiếp tục điều khiển phương tiện tiếp tục đi lên phía trước hoặc lùi lại chèn lên người bị hại, dẫn đến bị hại chết. Theo đó, bị cáo phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội giết người.

Như vậy án lệ số 30 đã đưa ra đường lối hướng dẫn Toà án các cấp áp dụng chính xác hơn các quy định của pháp luật hình sự trong việc xác định hành vi giết người hay hành vi vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ mà làm chết người. Các kết luận được nêu tại Án lệ số 30 đã đánh giá chính xác tính chết, mức độ nguy hiểm của hành vi cũng như ý thức chủ quan của người phạm tội là cố ý giết người.